Kaldak-Khamar

Тывалап бижээни Калдак-Хамар Калдак-Хамар кадыр арттын шуу-уу-уу Казып алза аштап алза шуу-уу-уу Хартыга-дег бора мунгаш шуу-уу-уу Карам эшке четкен болза шуу-уу-уу 2x Тес-ле хемниң кожуунунга шуу-уу-уу Дески чаагай орук болза шуу-уу-уу Девип турар бора мунгаш шуу-уу-уу Тенек хейге четкен болза шуу-уу-уу 2x Калдак-Хамар артын сынын шуу-уу-уу Казып алза аштап алза шуу-уу-уу Каң-на демир чычаан мунгаш шуу-уу-уу Хала чокка халдып орза шуу-уу-уу 2x Тес-ле хемниң кожуунунче шуу-уу-уу Дески чаагай орук болза шуу-уу-уу Демир чычаан мунуп алгаш шуу-уу-уу Тендиш дивейн халдып орза шуу-уу-уу 2x 16. 1) Тес-ле-Хемниң кожуунунга Дески чаагай орук болза Демир чычаан мунуп алгаш Тендик чокка халдып орза Калдак, Хамар арттын сынын Казар болза, аштаар болза Хартыга дег чычааннарга Калбак чаагай орук болза 1) "Чыынды чогаалдарга" 1937 чылда "Эш Токаның башталгазы-биле намның массалыг бригадының Тес-Хем чорааш, ол кожууннуң чедер, четпес ажылдарын илередип чогааткан ырлар" деп тускай бөлүк кылдыр парлаттынган кожамыктардан алган.

Transliteration Kaldak-Khamar Kaldak-Khamar kadyr artyn shuu-uu-uu Kazyp alza ashtap alza shuu-uu-uu Khartyga-deg bora mungash shuu-uu-uu Karam eshke chetken bolza shuu-uu-uu 2x Tes-le khemniŋ kozhuununga shuu-uu-uu Deski chaagaj oruk bolza shuu-uu-uu Devip turar bora mungash shuu-uu-uu Tenek khejge chetken bolza shuu-uu-uu 2x Kaldak-Khamar artyn synyn shuu-uu-uu Kazyp alza ashtap alza shuu-uu-uu Kaŋ-na demir chychaan mungash shuu-uu-uu Khala chokka khaldyp orza shuu-uu-uu 2x Tes-le khemniŋ kozhuununche shuu-uu-uu Deski chaagaj oruk bolza shuu-uu-uu Demir chychaan munup algash shuu-uu-uu Tendish divejn khaldyp orza shuu-uu-uu 2x 16. 1) Tes-le-Khemniŋ kozhuununga Deski chaagaj oruk bolza Demir chychaan munup algash Tendik chokka khaldyp orza Kaldak, Khamar arttyn synyn Kazar bolza, ashtaar bolza Khartyga deg chychaannarga Kalbak chaagay oruk bolza 1) “Chyyndy chogaaldarga” 1937 chylda “Esh Tokanyŋ bashtalgazy-bile namnyŋ massalyg brigadynyŋ Tes-Xem choraash, ol kozhuunnuŋ cheder, chetpes azhyldaryn ileredip chogaatkan yrlar” dep tuskaj bölük kyldyr parlattyngan kozhamyktardan algan.

Translation Kaldak-Khamar If they dig out and clean up, shuu-uu-uu The steep mountain pass of Kaldak-Khamar, shuu-uu-uu One could reach the beloved friend, shuu-uu-uu Mounted on the falcon-like grey, shuu-uu-uu If there is a level, good road, shuu-uu-uu To the province of Tes-Khem, shuu-uu-uu One could reach the dashing fellow, shuu-uu-uu Mounted on the grey that dances, shuu-uu-uu If they dig out and clean up, shuu-uu-uu The mountain pass and range of Kaldak-Khamar, shuu-uu-uu One could hop along without a hitch, shuu-uu-uu Seated on a steel and iron carriage [automobile], shuu-uu-uu If there is a level, good road, shuu-uu-uu Towards the province of Tes-Khem, shuu-uu-uu One could hop along without a swagger, shuu-uu-uu Seated down on an iron carriage [automobile], shuu-uu-uu 16. 1) If there is a good, level road To the province of Tes-Khem One could hop along without a swagger Seated on a iron carriage [automobile] If they would dig out and clean up The pass and range of Kaldak and Khamar There would be a good, broad road For carriages [automobiles][swift] like a falcon 1) Taken from the songs that were published in the year 1937 as a special volume to “Collected Compositions”, called “Songs that the mass brigades of the party under the leadership of comrad Toka composed after going to Tes-Kem, advancing their labour of that province, that was hard to accomplish."

References

• Kjunzegesh, Jurij Shojdakovich (ed.). Tyva kozhamyktar (Tuvan short songs). Kyzyl: 1965. [16:153]
• Huun-Huur-Tu. "Kaldak Khamar" (Track 6). The Orphan's Lament. CD. Shanachie: 1994.
• Kongar-ol Ondar & Paul Pena. "Kaldak-Hamar (The Other Side of the Mountain)" (Track 7). Genghis Blues. CD. TuvaMuch Records: 1997.
• Yat-Kha. "Kaldak Khamar" (Track 1). Dalai Beldiri. CD. Wicklow: 1999.