Morgul

Тывалап бижээни Мөргүл Суму чонум сүр-ле күжү Суларавас быжыг турзун Сүрүг малдың бажы менди Сүрлүг күжү улам өссүн Аймак чонум төлээзи бооп Амагылап тейлеп ор мен Таңдымайдан өршээл дилеп Авыралдап чалбарыдым Күжүгет Серен хамның чалбарып алганганы Аймак суму бүгүдээниң Амыр-менди чорууру дээш, Алдын Таңдаа онал кылып, Авыралдап сүзүктедим. Арат чонум адын адап, Алгыш салып, тейлеп тур мен. Алдын Таңдыдан өршээл дилеп Амагылап тейлеп ор мен. Сүзүктүг бооп чаяаттынган, Сүлдээ тейлээр кежиктиг мен. Онал сүзүк четчир боор деп, Оран дипке тейлеп ор мен. Суму чонум сүр-ле күжү Суларавас быжыг болзун. Сүрүг малы менди болзун. Сүрлүг күжү улам өссүн. Ак-ла малдың ажык-байлаа Ажы-төлге шиңгээл болзун. Аарыг- аржык, чөдүл-каккы Ажы-төлден хыйыс турзун (Балган Күжүгет Ленчаевич сактып алганган, 1913 чылда төрүттүнген. 1974 чылдың июнь 1-де дыңнап бижидим. Кара-Хөл суур. Бай-Тайга району).

Transliteration Mörgül Sumu čonum sür-le küžü Sularavas bïžïg turzun Sürüg maldïŋ bažï mendi Sürlüg küžü ulam össün Aymak čonum töleezi boop Amagïlap teylep or men Taŋdïmaydan öršeel dilep Avïraldap čalbarïdïm Küžüget Seren xamnïŋ čalbarïp alganganï Aymak sumu bügüdeeniŋ Amïr-mendi čoruuru deeš Aldïn Taŋdaa onal kïlïp Avïraldap süzüktedim Arat čonum adïn adap Algïš salïp teylep tur men Aldïn Taŋdïdan öršeel dilep Amagïlap teylep or men Süzüktüg boop čayaattïngan Süldee teyleer kežiktig men Onal süzük četčit boor dep Oran dipke teylep or men Sumu čonum sür-le küžü Sularavas bïžïg bolzun Sürüg malï mendi bolzun Sürlüg küžü ulam össün Ak-la maldïŋ ažïk-baylaa Ažï-tölge šiŋgeel bolzun Aarïg-aržïk čödül-kakkï Ažï-tölden xïyïs bolzun (Balgan Küžüget Lenčaevič saktïp algangan, 1913 čïlda törüttüngen. 1974 čïldïŋ iyun’ 1-de dïŋnap bižidim. Kara-Xöl suur. Bay-Tayga rayonu).

Translation Prayer The force and strength of my district’s people May these stand firm and not weaken The heads of herding livestock are safe May their formidable force grow stronger As the spokesman of my province’s people I am speaking out and worshiping I have sought mercy from my lofty mountain And begged, asking for protection Shamanist invocation of Shaman Küžüget Seren I have worshiped, asking for protection And prayed the lofty golden mountain That all of the province and district Be safe and sound I am worshiping and giving blessings Calling out the name of my folk and people I am speaking out and worshiping Seeking mercy from the lofty golden mountain I believe and am fortunate to pray To the emblem that came into being I am worshiping the roots of the world That prayer and faith suffice The force and strength of my district’s people May these stand firm and not weaken May the herding livestock be safe May their formidable force grow stronger May the offspring benefit From the milch livestock’s rich yield May the offspring be spared From disease and coughing ?bouts. (Shamanist invocation remembered by Balgan Küžüget Lenčaevič, born in the year 1913. Heard and written down by me [= Kenin-Lopsan] on June 1, 1974, village of Kara-Xöl, province of Bay-Tayga).

References

• Kenin-Lopsan, M. B. 1992. Tïva xamnarnïŋ algïštarï [Blessings of Tuva Shamans]. Kyzyl. p.199.
• Tuva Ensemble. "Mörgul" (Track 7). Tuva : Echoes from the Spirit World. CD. PAN Records: 1992.
• Huun-Huur-Tu. "Prayer" (Track 1). The Orphan's Lament. CD. Shanachie: 1994.
• Mikhail Alperin et al. "Prayer 1" (Track 14). Deep in the Heart of Tuva : Cowboy Music from the Wild East. CD. Ellipsis Arts: 1996.
• Huun-Huur-Tu. "Prayer/Ancestors" (Track 1). Live 1. CD. GreenWave USA: 2001.
• Ay-Kherel. "Morgul (Prayer)" (Track 1). The Music of Tuva. CD. Arc Music: 2004.
• Changy Khaya. "Möörgül - Prayer" (Track 1) Kyzyl-Moscow 2004 : festival of Tuva music in Moscow. CD. Sketis Music: 2005.